🏏 Muzeum Martyrologii Ofiar Obozu Sonnenburg

Wojewoda Władysław Dajczak uczestniczył w obchodach 76. rocznicy mordu na więźniach w hitlerowskim więzieniu Sonnenburg. W nocy z 30 na 31 stycznia 1945 roku Niemcy rozstrzelali ponad 819 więźniów różnej narodowości. Wojewoda Lubuski Władysław Dajczak uczestniczył w obchodach, które rozpoczęła uroczysta Msza Święta. Następnie wyznaczone delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem Ofiar Obozu i Więzienia w Sonnenburgu oraz na cmentarzu jenieckim. Wojewoda Władysław Dajczak w kilku słowach skierowanych do uczestników uroczystości odniósł się do obowiązku pamiętania o wydarzeniach z historii i płynącej z nich nauce: - W miejscach, które upamiętniają tragiczne wydarzenia chcemy pochylać głowy i oddawać hołd wszystkim, którzy zostali zamordowani w straszliwy sposób. Te miejsca i pamięć o wydarzeniach powinny trwać, by zawsze wołały do nas, że trzeba mądrze korzystać z wolności. By wołały do obecnych i przyszłych pokoleń, że nie wolno budować systemu, który każe nienawidzić innego człowieka, tego który myśli, lub wierzy inaczej – powiedział wojewoda. Z uwagi na obostrzenia związane z pandemią w uroczystościach nie uczestniczyli przedstawiciele zagranicznych delegacji, którzy rokrocznie przyjeżdżają do Słońska. Miejsce to stało się punktem pamięci odwiedzanym przez historyków oraz potomków ofiar niemieckiego terroru. Muzeum Martyrologii w Słońsku To instytucja, której celem jest gromadzenie zbiorów po obozie koncentracyjnym i ciężkim więzieniu, które istniało w niemieckim Sonnenburgu. Jednym z elementów muzealnej ekspozycji jest makieta zespołu więziennego, którego główne budynki nie zachowały się do naszych czasów. Ważnym kierunkiem działań jest prowadzenie zróżnicowanych form edukacyjnych, warsztatów i spotkań z udziałem młodzieży z Polski i Niemiec, a w miarę możliwości z innych krajów. Zdjęcia (3)

Cmentarz w Łazach k. Magdalenki (Polska) W nocy z 27 na 28 maja 1942 roku, w Lesie Sękocińskim koło Magdalenki pod Warszawą, Niemcy rozstrzelali 223 Polaków – w większości członków ruchu oporu oraz przedstawicieli inteligencji. Wśród zamordowanych kobiet było 16 więźniarek obozu koncentracyjnego KL Ravensbrück.

Sobotnia prasa prezentuje projekt stworzenia w Słońsku miejsca pamięci ofiar obozu koncentracyjnego oraz informuje o planach Deutsche Telekom wobec polskiej firmy GTS. W artykule zatytułowanym „Światło w miejscu ciemności“ lewicowy dziennik „Neues Deutschland“ przypomina pokrótce historię Sonnenburga (ob. Słońska), należącego do Polski od 1945 r. Jego ładna, niemiecka nazwa (niem. Sonnenburg ‘słoneczny zamek’) nie pasuje do miasta, „ w którym wydarzyło się coś tak strasznego; cierpiało i zginęło tu wielu ludzi. To miasto położone niedaleko Kostrzyna było przez wiele lat miejscem ciemności, okrucieństwa i barbarzyństwa. Gazeta przypomina, że w 1833 roku w Sonnenburgu zbudowano więzienie, w którym w 1846 r. przetrzymywano polskiego filozofa Karola Libelta. Jego listy z Sonnenburga ukazują codzienność w pruskim więzieniu. W 1931 r. zamknięto budynek ze względów higienicznych. Dwa lata później naziści stworzyli tam obóz koncentracyjny – przypomina dziennik. Wśród więźniów znaleźli się bojownicy ruchu oporu, głównie Francuzi, Belgowie, Norwedzy, Holendrzy i Luksemburczycy, deportowani z obszarów zajętych przez Wehrmacht. „Musieli wykonywać pracę przymusową, cierpieli przy tym na rożne choroby”. „Neues Deutschland” przywodzi na pamięć masakrę, do której doszło w nocy 30/31 stycznia 1945 r. Pod ścianą północną więzienia zastrzelono wówczas ponad 800 więźniów, w tym 91 Luksemburczyków, którzy odmówili służby w Wehrmachcie. Po wojnie dokonano rozbiórki budynku, a pozostałości murów posłużyły przy odbudowie zburzonej w czasie wojny Warszawy. Berliński oddział Stowarzyszenia Ofiar Prześladowanych przez Reżim Nazistowski – Zrzeszenie Antyfaszystów (VVN-BdA) pod przewodnictwem Hansa Coppiego chce teraz razem z mieszkańcami gminy Słońsk stworzyć w miejscu byłego obozu koncentracyjnego europejskie miejsce pamięci. W tym celu, w ubiegłą sobotę ( zorganizowano w Słońsku konferencję, podczas której przedstawiono nowe koncepcje wystroju wnętrz powstałego w 1974 roku Muzeum Martyrologii Ofiar Obozu Sonnenburg. Jak podkreśla dziennik, „nowy projekt, ponad granicami, wymaga od wszystkich swoich uczestników empatii, zrozumienia i wrażliwości. Po obydwu stronach Odry są różne doświadczenia – z historią i w pracy muzeum. Z pewnością nie jest łatwo zgromadzić pod jednym dachem naukowców i laików, mieszkańców dawnego Sonnenburga i zaangażowanych, młodych ludzi. Jednak trud się opłaci – konstatuje gazeta – Miejsce pamięci powinno być wyrazem stosunku do tendencji rasistowskich, neonazistowskich i antysemickich w dzisiejszej Europie”. Deutsche Telekom przejmuje GTS Największy niemiecki koncern telekomunikacyjny i największy operator w Unii Europejskiej, Deutsche Telekom, chce przejąć GTS – informuje najnowsze wydanie niemieckiego miesięcznika „Manager Magazin” wydawanego przez Grupę Spiegel – To największy w Polsce operator telekomunikacyjny obsługujący klientów biznesowych. Suma transakcji wyniesie 500 milionów euro. Niemiecki koncern pragnie rozszerzyć swoją działalność w Europie środkowo-wschodniej. Deutsche Telekom, który oferował dotychczas polskim klientom sieć telefonii komórkowej, chce teraz połączyć usługę telefonii stacjonarnej i komórkowej. Już od kilku miesięcy członek zarządu Deutsche Telekom Timotheus Höttges bada na miejscu potencjalne kierunki rozwoju opcji transferowych. W ubiegłym roku firma GTS osiągnęła zysk brutto w wysokości 103 milionów euro, zaś wartość transakcji kupna oraz sprzedaży usług i produktów wyniosła 387 milionów – podaje niemiecki miesięcznik. Lutosławski w Berlinie „Neues Deutschland” informuje też dziś o zakończonym we środę ( festiwalu MusikFest w Berlinie, poświęconym Witoldowi Lutosławskiemu z okazji stulecia jego urodzin. W Berlinie zabrzmiały Koncert na orkiestrę oraz Mi-parti, które kompozytor napisał w latach 1975-76 dla orkiestry Concertgebouw, na zamówienie miasta Amsterdam. Prapremiera odbyła się w 1976 r. Natomiast w Polsce dzieło wykonano po raz pierwszy na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” – czytamy w dalszej części artykułu. Dziennik objaśnia pochodzenie samej nazwy „mi-parti”: „powstała ona w sektorze tekstylnym i oznacza szaty o różnych krojach i barwach”. Zmienny koloryt brzmienia można również, zdaniem gazety, usłyszeć w interpretacji orkiestry Staatskapelle Berlin pod dyr. Daniela Barenboima Monika Skarżyńska Małgorzata Matzke Dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej żąda od pracowników wyjaśnień w sprawie popijawy na terenie Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w świętokrzyskim Michniowie - dowiedziała się Interia. To ^{STAATLICHES KONZENTRATIONSLAGER IN SONNENBURG N/M ( PAŃSTWOWY OBÓZ KONCENTRACYJNY W SŁOŃSKU W NOWEJ MARCHII )Obóz koncentracyjny w Słońsku (KZL Sonnenburg) został utworzony z inicjatywy pruskiego ministra spraw wewnętrznych i sprawiedliwości na bazie więzienia w Słońsku w dniu 3 kwietnia 1933 roku. Pierwszych 200 więźniów wraz z oddziałem 60 funkcjonariuszy policji przybyło do więzienia specjalnym transportem z Berlina, w policyjnych samochodach w dniu 4 książki - The Sonnenburg Torturę Camp, New York 1934, s. 10 oraz udanej ucieczki z obozu w 1933 roku nazywał te więźniarki „Grüne Minna” - ( potocznie policyjne suki ). Kolejny transport 52 więźniów przybył już 6 kwietnia. Jako obóz koncentaracyjny funkcjonował do dnia 23 kwietnia 1934 roku, kiedy to został „oficjalnie” zamknięty, ale przetrzymywano w nim dalej około 1000 więźniów ( 27 marca 1934 roku został przekazany przez gestapo organom więziennictwa ). Powodem likwidacji obozu był nacisk międzynarodowej opinii publicznej na Hitlera w związku z przygotowywaniami do igrzysk olimpijskich w Niemczech. Obóz ten określany był przez więźniów, jako „piekło tortur”. Panowały w nim trudne do opisania warunki: zimno, wilgoć, wszy i różne robactwo. Więźniowie poddawani byli wymyślnym torturom, był poniżani i bici oraz musieli pracować w skrajnych warunkach w więziennej fabryce. Więźniowie zatrudniani byli również w miejscowych zakładach pracy oraz w zakładach amunicyjnych w pobliskich Lemierzycach ( Limmritz ). Warunki pracy, złe żywienie i tortury, brak opieki medycznej były przyczyną śmiertelnej epidemii grypy, tyfusu i gruźlicy wśród więźniów. Na mocy dekretu „Noc i Mgła” wydanego przez Hitlera 7 grudnia 1941 roku, więziono tu obywateli: Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Danii i Norwegii. Więźniami KZ Sonnenberg byli również obywatele: Polski, Jugosławii, Czech, Słowacji, Bułgarii, Austrii, Szwajcarii, Estonii, Włoch, Związku Radzieckiego i Hiszpanii. Załogę obozu stanowił oddział około 150 essesmanów, najgorszych oprawców z pułków SS, w tym z Frankfurtu nad Odrą. Pierwsze transporty z członkami francuskiego ruchu oporu przybyły do Słońska 28 września 1942 roku ( łącznie więzion tu 877 obywateli francuskich ) i stanowili oni najliczniejszą grupę więźniów „NN”. Kolejną grupę więźniów „NN” stanowili patrioci belgijscy. Już 12 kwietnia 1942 roku odnotowano pierwszy transport członków belgijskiego ruchu oporo ( łącznie ocenia się, że więziono tu 386 Belgów ). Do Sonnenburga trafili także członkowie ruchu oporu z Norwegii, których przetransportowano tu 10 czerwca 1943 roku ( łącznie około 160 obywateli norweskich ). Do tego okrutnego piekła trafili również członkowie holenderskiego ruchu oporu. Ocenia się, że przebywało ich tu w sumie 75. Holendrzy byli deportowani do Słońska także w ramach akcji „Nacht und Nebel ”. 16 listopada 1944 roku do Sonnenburga przybył pierwszy z czterech transportów młodych obywateli Wielkiego Księstwa Luksemburga ( w sumie 92 Luksemburczyków, którzy nie przekroczyli 25 lat życia, zostało skazanych za odmowę służby w Wehrmachcie na karę śmierci lub więzienie. Wszyscy oni za wyjątkiem Jeana Pierra Chaussy zostali rozstrzelani pod więziennym murem ). Od 1944 roku znaczną część więźniów Sonnenburga, którzy trafiali tu w ramach akcji „NN” przeniesiono do obozów koncentracyjnych w Bielawie na Dolnym Śląsku ( filia Gross Rossen ) oraz pobliskiego Sachsenhausen. Komandantami obozu i dyrektorami ciężkiego więzienia byli:porucznik policji Gerhard Paessler;porucznik policji Joseph SiegmundSS-Obersturmführer Albert WagnerRadca Theodor Knops ( 1941 – 1945 )Obowiązki lekarza pełnił dr Eduard Seidler, odpowiedzialny za śmierć setek więźniów. Po wojnie pozostał w Słońsku, gdzie został rozpoznany przez byłego więźnia. Popełnił samobójstwo unikając w ten sposób procesu i kary za swoje najbardziej znanych – więźniów obozu w Słońsku należeli przetrzymywani tu jako pierwsi niemieccy komuniści, socjaldemokraci, antyfaszyści i pacyfiści, tacy, jak:- George Benjamin, lekarz pediatra i członek ruchu oporu ( zgładzony w Mauthausen ) - Rudolf Bernstein, funkcjonariusz Komunistycznej Partii Niemiec, następnie na emigracji w ZSRR, walczył jako kapitan w Armii Radzieckiej, redaktor „Gazety Austriackiej”, archiwista filmoteki DDR ( – Otto, członek organizacji antyfaszystowskiej,wyemigrował do Danii, aresztowany przez Gestapo trafił do Słońska, po wojnie członek SPD w DDR, honorowy obywatel Drezna ( – ); - Ottomar Geschke, członek Komunistycznej Partii Niemiec; - Ernst Grube, działacz związkowy i poseł do parlamentu; - William Kasper, funkcjonariusz KPD;-Kuestermeier Rudolf, pacyfista i dziennikarz , więziony następnie w Sachsenhausen i Bergen – Belsen ( po wojnie redaktor naczelny „Die Welt”, zmarł w Izraelu w 1977 roku );-Kerff Willi, członek Komunistycznej Partii Niemiec, więzień Słońka, następnie na emigracji w ZSRR, po wojnie, dyrektor Instytutu Historii w Berlinie ( – ); - Müffelmann Leo, członek Loży Masońskiej; - Carl von Ossietzky ( późniejszy laureat Pokojowej Nagrody Nobla );Z obozu w Słońsku w latach 1933 – 1934 zorganizowano 4 ucieczki . Trzy z nich zakończyły się powodzeniem. Udanej ucieczki z obozu dokonał jesienią 1933 roku Richard Knaak oraz Rudolf Bernstein. Inny więzien opisał koszmar obozu po ucieczce w książce wydanej w Nowym Jorku w 1934 roku zatytułowanej:The Sonnenburg Torturę Camp, New York, June 1934. Ucieczka nie udała się natomiast innemu więźniowi - Hermannowi Buckowi. Nieudaną próbę ucieczki już z więzienia w Słońsku podjęli z 6 na 7 sierpnia 1944 roku Belg Raymond Decloudt oraz Francuzi: Henri Laffly i Sirri. Henri Laffly odwiedził po wojnie więzienie w Słońsku i jest jednym z fundatorów pamiątkowej tablicy poświęconej zamordowanym Francuzom. Waro też dodać, że posługę duszpasterską sprawowali w więzieniu katoliccy księża z Kostrzyna nad Odrą. Byli to: ksiądz Josef Schreiber, Erwin Triller i Alois Pech ( nieetatowy kapelan, który wspominał w swoich zeznaniach obywateli Księstwa Luksemburga ). Z pobliskich Lemierzyc odwiedzał więźniów pastor nocy z 30 na 31 stycznia 1945 r. oddział SS i grupa gestapowców z Frankfurtu nad Odrą dokonała bezprecedensowej masakry i mordu na pozostałych, bezbronnych więźniach: Belgach, Holendrach, Luksemburczykach, Francuzach, Niemcach i Polakach. Zostali oni około 22 w nocy wyprowadzeni po 10 ze swoich cel, rozstrzelani po murem więziennym z pistoletów maszynowych i dobici strzałami w tył głowy. Mord ten trwał według zeznań świadków około trzech godzin i zakończył się o 1 godzinie w nocy w dniu 31 stycznia. Hitlerowcy oblali następnie zwłoki zamordowanych benzyną i podpalili. Dowódcą oddziału specjalnego SS odpowiedzialnym za ten mord był SS – Hauptsturmführer Wilhelm Nickel, któremu rozkaz wydał szef placówki gestapo we Frankfurcie, SS – Obersturmführer Heinz Richter. 2 lutego 1945 roku żołnierze radzieccy z jednostki wojskowej nr 54761 odnaleźli 819 na wpól zwęglonych i obnażonych ciał leżących na dziedzińcu więzienia. Wśród pierwszych żołnierzy, którzy wkroczyli do Słońska był dowódca oddziału kapitan gwardii Wiktor Rybkin. Radziecka komisja śledcza, działała w dniach od 2 lutego do 10 lutego 1945 roku i ustaliła szczegóły tej strasznej zbrodni. Z tej okrutnej zbrodni uratowali się cudem, ciężko ranni: Belg Leon Esseler oraz Jugosłowianie: Lecek i Saevica. Zidentyfikowano wielu zastrzelonych więźniów. Marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Czujkow, dowódca 8 armii gwardii, osobiście przebywał na miejscu masakry w Słońsku. Po latach, 18 grudnia 1970 roku przed Sądem Przysięgłych w Kilonii na ławie oskarżonych zasiedli dwaj zbrodniarze: Richter i Nickel, którzy w dniu 2 sierpnia 1971 roku zostali uniewinnieni, wobec przedawnienia czynu...W 1974 roku z inicjatywy Przemysława Mnichowskiego i władz samorządowych w Słońsku zostało otwarte muzeum, które pieczołowiecie pielęgnuje pamięć ofiar hilerowskiego terroru. Staraniem przedstawicieli rodzin z Luksemburga, André Hohengartena oraz Wielkigo Księcia Luksemburga, który 29 kwietnia 1993 roku odwiedził cmentarz w Słońsku, po około dwóch latach przygotowań, w dniu 30 kwietnia 1995 r., ku czci ofiar masakry zamontowano na cmentarzu pamiątkową mosiężną „Bramę Pokoju”. Umieszczono na niej dwa medaliony: godło luksemburskie i wizerunek Matki Boskiej, reprezentujące władze świeckie i duchowne Wielkiego Księstwa. Na środku bramy widniał globus z wygrawerowanym napisem PAX. W uroczystościach patriotyczno - religijnych , połączonych z mszą świętą za dusze zmarłych wzięła udział ponad 150 osobowa delegacja ze strony luksemburskiej z Prezydentem Association Francaise Croix de Guerre – Section Luxembourg - Johny Schmidtem. Obecne były również żyjące matki zamordowanych . Kompanię honorową wraz z asystami,pocztem flagowym i sztandarowym wystawił garnizon Kostrzyn nad Odrą, a orkiestrę wojskową garnizon Gorzów Wlkp. Został odczytany Apel Poległych. Z kolei w 1998 roku firma „Jasta” z Kostrzyna na zamówienie Luksemburczyków zrealizowała 20 minutowy film poświęcony ofiarom obozu. Zdjęcia filmowe wykonał Pan Janusz Czech, a nad projektem czuwał znany kostrzynianin Pan Stefan Szymaszek. W 2005 roku z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Słońska Unitis Viribus, została ogłoszona inicjatywa po nazwą „Rezolucja NN 2005” , która przypomina o mordzie w Słońku i okropnościach II wojny światowej. Dokument ten posiada formę księgi oprawionej w skórę i udostępniany jest do podpisania uczestnikom uroczystości w Słońsku oraz przy innych okazjach. Do tej pory „Rezolucja NN 2005 „ przetłumaczona została na języki: niemiecki, rosyjski, angielski, francuski, holenderski, norweski, luksemburski, hiszpański i esperanto. Niestety po obchodach 60 rocznicy mordu w Słońsku w 2005 roku nieznani sprawcy ukradli pamiątkową bramę – pomnik. 28 stycznia 2011 roku władze gminy w Słońsku zorganizowały po raz kolejny tradycyjne już obchody związane z tym wydarzeniem historycznym .Uroczystości pod hasłem ,,Obchody 66 rocznicy wyzwolenia Słońska”, zgromadziły liczne delegacje zagraniczne wraz z przedstawicielami dyplomatycznymi. Obecni byli kombatanci, przedstawiciele duchowieństwa, władz samorządowych regionu, przedstawiciele instytucji państwowych i samorządowych, wojska i policji, straży granicznej, młodzież, mieszkańcy Słońska i regionu. Podczas tych uroczystości uczczono również pamięć zamordowanych ofiar obozu i kustoszem Muzeum Martyrologii w Słońsku jest Pan Błażej Kaczmarek, który pieczołowiecie opiekuje się tym miejscem i jest wspaniałym przykładem „Strażnika Pamięci Ofiar II Wojny Światowej”.WYBRANE BIOGRAFIE NAJSŁYNNIEJSZYCH WIĘŹNIÓW SONNENBURGABJORN EGGE Bjørn Egge ( urodził się 19 sierpnia 1918 roku w Kristiansand, zmarł 25 lipca 2007 roku ), jeden z przywódców norweskiego ruchu oporu, generał - major norweskich sił zbrojnych i norweski dyplomata. W latach 1981 - 1987 był przewodniczącym Norweskiego Czerwonego Krzyża. Od 1936 roku w armii norweskiej, początkowo jako kadet szkoły wojennej, a następnie członek królewskiej gwardii przybocznej. Po wybuchu wojny w dniu 9 kwietnia 1940 roku wraz z jednostką brał udział w walkach na południu kraju. W czasie okupacji, Egge bierze udział w różnych akcjach ruchu oporu na północy Norwegii. Po tymczasowym aresztowaniu przez Gestapo w lecie 1941 r. uciekł do Szwecji, gdzie studiował na Uniwersytecie w Uppsali. W marcu 1942 roku bierze czynny udział w akcji dywersyjnej norweskiej Grupy Operacji Specjalnych, których celem było przebić się przez pierścień niemieckiej blokady wokół Szwecji i przetransportować ważne materiały do produkcji wojennej, takich jak stal i łożyska kulkowe z Göteborg do Aberdeen. Norweski statek, pilotowany przez niego został wytropiony przez niemieckie samoloty rozpoznawcze. Egge udało się zatopić okręt wraz z cennym ładunkiem. Niemniej jednak, on sam i inni członkowie załogi wpadli wręce Niemców i dostali się do niewoli. Początkowo spędził rok internowania w obozie jenieckim w Westertimke, wraz z członkami innych załóg statków handlowych z 42 krajów. Zgodnie z konwencją genewską, obóz ten znajdował się pod opieką Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. W 1943 roku Egge został deportowany na podstawie dekretu hitlerowskiego „Noc i mgła” do obozu koncentracyjnego w Sonnenburg koło Kostrzyna. W drodze do obozu przeżył w Szczecinie aliancki nalot bombowy. W obozie w Słońsku musiał ciężko pracować po dwanaście godzin dziennie. Według jego relacji spisanych po wojnie, wielu z więźniów chorowało na gruźlicę lub tyfus. P. Mnichowski podaje, że przez obóz w Słońsku przeszło około 230 obywateli norweskich, więźniów „NN”, z których 36 zmarło w obozie , w tym wielu z powodu niedożywienia. W listopadzie 1944 roku Egge wraz z innymi norweskimi współwięźniami przeniesiono do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie doczekał się wolności. Po wojnie w czynnej służbie Królestwa Norwegii, jako oficer wywiadu, doradca ministra obrony Norwegii Jensa Christiana Hauge, po czym pracował kilka lat jako attaché wojskowy w ambasadzie norweskiej w Moskwie. W 1960 roku był członkiem norweskiego kontyngentu ONZ podczas operacji w Kongo. Był pierwszym, który widział w 1961 roku ciało Sekretarza Generalnego Daga Hammarskjolda, który zginął w katastrofie lotniczej i stwierdził,że zginął on on strzału w głowę ( zamach ? ). W latach 1976 - 1980 Egge pełnił obowiązki zastępcy dowódcy w Akademii Obrony NATO w Rzymie. Zakończył swoją karierę wojskową w 1983 roku jako generał major i dowódca twierdzy Akershus. Do końca życia był bardzo aktywny. Działał jako Honorowy Członek w Światowej Federacji Weteranów ( Światowej Federacji Kombatantów ), zaangażował się też, jako ambasador Nonprofit Stiftelse Hvite Busser Auschwitz til ( Fundacja Białych Autobusów - Auschwitz ), której celem było prowadzenie szkoleń i organizacja wycieczek młodzieży do miejsc pamięci i męczeństwa Norwegów i byłego obozu koncentracyjnego. Za swoją służbę dla Królewstwa Norwegii otrzymał szereg wyróżnień i odznaczeń, Czerwony Krzyż, Krzyż Komandorski Orderu św Olava, Krzyż Orderu Imperium Brytyjskiegoi inne wysokie odznaczenia Szwecji i LEBASJean-Baptiste Lebas ( urodził się 24 października 1878 w Roubaix, zakatowany w marcu 1944 roku w więzieniu w Słońsku), francuski działacz samorządowy ( mer miasta Roubaix ), socjalistyczny i polityk ( deputowany do parlamentu ), minister pracy i minister poczty i telekomunikacji francuskiej, twórca i przywódca podziemnej, konspiracyjnej organizacji ruchu oporu i podziemnego pisma „ L' Homme Libre” ( Wolny Człowiek ), członek francuskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej. W dniu 21 maja 1941 roku J. B. Lebas został aresztowany przez Gestapo wraz synem Raymondem i siostrzeńcem, którzy również należeli do francuskiego ruchu oporu. W grudniu 1941 roku został deportowany jako więzień „NN” do do Berlina. Po wielokrotnych torturach w dniu 13 kwietnia 1942 roku Lebas został skazany na 5 lat ciężkiej pracy i przetransportowany do więzienia w Słońsku. Przez dwa lata pracował przez jedenaście i pół godziny dziennie w fabryce do produkcji lin i sznurów. Jego dokładna data śmierci jest nieznana, prawdopodobnie J. B. Lebas zmarł w marcu 1944 roku. Nie została również wyjaśniona przyczyna jego śmierci, czy zginął w wyniku warunków „piekła Sonnenburga”, czy też został stracony. W 1957 roku francuska poczta wydała okolicznościowy znaczek z jego podobizną. Ponadto w rodzinnym Roubaix jego imieniem nazwano główną ulicę miasta ( Avenue Jean Lebas ) oraz nadano imię tutejszej szkole. Ulice jego imienia noszą również miasta w pólnocnych departamentach VON OSSIETZKY Carl von Ossietzky ( urodził się 3 października 1889 roku w Hamburgu, zmarł 4 maja 1938 roku w Berlinie ), niemiecki dziennikarz, pisarz i pacyfista. Pisał pod pseudonimami:Thomas Murner, Simon Carasco; Celsus; Lucius Schierling. Jego małżonką była działaczka ruchu na rzecz praw kobiet - Maud, córka brytyjskiego oficera kolonialnego i prawnuczka księżniczki indiańskiej, którą poznał w styczniu 1912 roku w Hamburgu. W październiku 1919 roku został członkiem - założycielem Stowarzyszenia na rzecz Pokoju i Weteranów Wojennych. Od 1920 do 1924 roku pracował w redakcji gazety berlinskiej, najpierw jako asystent do spraw polityki zagranicznej, a później jako redaktor działu „ Z Niemieckiej Republiki” . Był również bardzo aktywny w Stowarzyszeniu ”Nigdy więcej wojny”. Ruch ten został założony pod przewodnictwem Stowarzyszenia Pokoju i w każdą rocznicę wybuchu wojny w dniu 1 sierpnia organizował manifestacje pokojowe w Niemczech pod hasłem „Nigdy więcej wojny” , zwłaszcza w Berlinie. Przyjaźnił się z Hellmutem von Gerlach rodem z Dolnego Śląska. Następnie pracował w redakcji „Weltbühne”, gdzie ujawniał światowej opinii publicznej fakt nielegalnego dozbrajania armii niemieckiej, za co skazany zostaje za zdradę tajemnicy wojskowej na karę 18 miesięcy więzienia. W końcu marca 1932 roku odrzucona zostaje jego petycja o ułaskawienie i w dniu 10 maja 1932 roku trafia do więzieniu w Berlinie -Tegel. Ze względu na okres świąteczny - Boże Narodzenie – ogłoszona jest amnestia dla więźniów politycznych. Ossietzky został w dniu 22 Grudnia 1932 po 227 dniach więzienia wypuszczony na wolność. W następnym roku, w dniu 28 lutego, jako zaangażowany pacyfistą i demokrata, został aresztowany i internowany w więzieniu w Berlin - Spandau. Z więzienia w Spandau w dniu 6 kwietnia 1933 roku przetransportowano go do nowo utworzonego obozu koncentracyjnego w Słońsku/Sonnenburg koło Kostrzyna. Jego przyjaciele z Hellutem von Gerlachem wystąpili do Komitetu Nagrody Nobla o przyznania mu nagrody za działania na rzecz pokoju na świecie. Carl von Ossietzky na krótko przed igrzyskami olimpijskimi w 1936 roku, jako ciężko chory więzień zwolniony został z obozu koncentracyjnego i przeniesiony do szpitala więziennego w Berlinie. W dniu 7 listopada 1936 roku został oficjalnie zwolniony z więzienia i przeniesiony do szpitala, znajdującego się pod stałym nadzorem gestapo. W dniu 23 listopada 1936 roku Komitet Nagrody Nobla przyznał Carlowi von Ossietzky z mocą wsteczną do 1935 roku Pokojową Nagrodę Nobla. Gestapo odmówiło Ossietzkyemu wydania paszportu, tym samym podróży do Oslo i odebrania osobiście nagrody. W dniu 4 maja 1938 roku Carl von Ossietzky zmarł na gruźlicę w szpitalu Northrend, jego żona i córka Maud Rosalind, musiały wyemigrować do Anglii i Szwecji. Grób rodziny von Ossietzky znajduje się w Berlinie - Niederschönhausen, gdzie spoczywa również jego żona HOORNAERT ( urodził się około 1888 – zmarł 2 lutego 1944 w Słońsku )Belgijski prawicowy działacz polityczny. Współtwórca i pionier ruchu faszystowskiego w Belgii, który był jednocześnie wierny tradycji antyniemieckiej oraz zagorzałym przeciwnikiem nazizmu. Paul Hoornaert był z zawodu prawnikiem i pochodził z Liège. Brał udział w walkach podczas I wojny światowej, co zadecydowało o jego niechęci i wrogości do Niemiec. Po wojnie w 1922 roku został członkiem prawicowej grupy weteranów skupiającej się w organizacji „Legion Narodowy”. Po inwazji Niemiec na Belgię, organizacja Paula Hoornaerta działała w podziemiu, a jej celem było odzyskanie wolności i niepodległości. Organizacja Hoornaerta odrzucała możliwość współpracy z okupanem i wrogiem, jakim były hitlerowskie Niemcy. Hoornaertowi udało się zorganizować niewielkie, ale za to dobrze wyszkolone grupy wojskowe „ Hoornaert – Dirix” walczące z okupantem i udzielające pomocy aliantom Za swoją działalność w tej grupie został aresztowany przez Niemców i oskarżony w dniu 6 sierpnia 1942 r. o szpiegostwo, posiadanie broni i materiałów antyniemieckich. Została mu wymierzona kara 15 lat ciężkiego więzienia. 2 grudnia 1942 roku po procesie w Aachen został deportowany jako więzień „NN” do Słońska. Zmarł na gruźlicę w obozie w dniu 2 lutego 1944 La ROCHERE DUTHEIL Charles Maurice Marie, hrabia - pułkownik francuskiego ruchu oporu. Urodził się w Wersalu 9 maja 1870 roku, zmarł w Słońsku w dniu 3 stycznia 1944. Absolwent francuskiej szkoły inżynierów ( Ecole Polytechnique 1889 ). Następnie został kapitanem artylerii w artylerii kolonialnej w Sudanie. Brał udział w I wojnie światowej, gdzie został dwukrotnie ranny. Służbę zakończył jako podpułkownik w 1918 roku. W czasie okupacji niemieckiej kierował francuskim ruchem oporu w „Strefie Północ”. Aresztowany przez Geheime Feldpolizei, 3 lipca 1941 roku został skazany na śmierć. W dniu 8 czerwca 1942 r. został deportowany do Niemiec. Był przetrzymywany w więzieniu w Karlsruhe, a następnie w Rheinbach. W końcu, w dniu 28 września 1942 roku wraz z pierwszym transportem patriotów francuskich trafił do Sonnenburga, gdzie zmarł 3 stycznia 1944 roku. Był odznaczony Krzyżem Wojennym 1914 - 1918, Rozetą Ruchu Oporu, Krzyżem Wojennym 1939 - 1945, amerykańskim krzyżem wojennym i Legią LEON, pseudonim “Aigle” ( Orzeł ), pułkownik i szef francuskiej wojskowej siatki wywiadowczej o kryptonimie “Alliance” ( Przymierze ). Urodził się 10 czerwca 1899 r. w Dordogne Vergt. Poczas I wojny światowej walczył w piechocie, a następnie w armii francuskiej jako oficer lotnictwa w Maroku. W czasie II wojny dowodzi lotniczą eskadrą rozpoznania. Od maja do października 1941 roku, za działalność przeciwko rządowi kolboracyjnemu Vichy został pozbawiony wolności i osadzony w więzieniu w Clermont - Ferrand. Po wyjściu na wolność nawiązuje kontakt z ruchem oporu współpracującym z brytyjskim wywiadem wojskowym “Intelligence Service”. Otrzymuje pseudonim “AIGLE” , zostaje dowódcą wojskowym siatki “Alliance” i jako taki zbiera informacje wywiadowcze na terenie całej Francji, które następnie przekazywane są przez jego szefa - Marię Magdalenę Meric dla brytyjczyków. Od listopada 1942 roku siatka “Aigle” informowała brytyjski wywiad o ruchach niemieckich okrętów podwodnych na Atlantyku i Morzu Śródziemnym, dostarczając do Anglii kompleksowe plany niemieckich umocnień na plażach Normandii. Do najsłynniejszych akcji jego siatki należało uwolnienie z rąk Niemców generała Henri Girauda, który przetrzymywany był w twierdzy Konigstein. Akcją kierował osobiście “Aigle”w nocy z 5 na 6 listopada 1942 roku. Po ucieczce generał został przetransportowany łodzią podwodną do Algierii. Podczas jednej ze swoich misji w Londynie, poznał generała de Gaulle'a, który powiedział wówczas: “Faye, jesteś wielkim Francuzem”. Podczas powrotu z trzeciej misji w Anglii, pułkownik Leon Faye, został aresztowany w dniu 14 września 1943 roku przez hitlerowskie służby kontrwywiadowcze i deportowany do Niemiec. W dniu 9 stycznia 1944 roku przetransportowany do więzienia w Słońsku i tu rozstrzelany w dniu 30 stycznia 1945 wraz z innymi więźniami i współpracownikami z siatki. Pułkownik Faye, “Eagle”, jako szef jednej z najlepszych siatek wywiadowczej "Alliance", był odznaczony Legią Honorową, Krzyżem Wojennym 1914/18. Mieszkańcy miasteczka Vergt w hołdzie temu bohaterowi II wojny światowej odsłonili tablicę pamiątkową na kwaterze wojennej, gdzie umieszczono urnę z ziemią pochodzącą z jego miejsca pochówku w Słońsku. Druga tablica pamiątkową została umieszczona na ścianie budynku jego narodzin, w pobliżu ratusza w GERAU, mistrz Europy i Francji w kolarstwie. Założył z kolegami we Francji pierwszą grupę bojową, która wysadzała niemieckie transporty wojskowe, niszczyła mosty, przerywała linie telefoniczne. Wpadł w ręce gestapo zdradzony w wyniku niemieckiej wtyczki w grupie. Zginął w POCHET, członek belgijskiego ruchu oporu. Pracował w ministerstwie ekonomii, gdzie odpowiadał za transport. Przekazywał aliantom informacje dotyczące ruchów wojsk niemieckich, a w swoim mieszkaniu w Brukseli ukrywał pilotów alianckich strąconych w Europie, którzy przygotowywani byli następnie do przerzutu do Wielkiej ERNST, późniejszy generał francuskiej żandarmerii, obecny w dniu 9 maja 1975 roku w Słońsku podczas uroczystości odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej zmarłym francuskim więźniom “NN”.Tekst powstał na podstawie pracy Przemysława Mnichowskiego ( – ), wybitnego historyka, prokuratora, dyrektora Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i Instytutu Pamięci Narodowej w Zielonej Górze, zatytułowanej: Obóz koncentracyjny i więzienie w Sonnenburgu ( Słońsku ) 1933 – 1945, wyd. MON, Warszawa 1982. Poświęcony został twórcy Muzeum w Słońsku. Biogram P. Mnichowskiego opracowany został na podstawie:Toczewski Andrzej, Pozostanie pustka. Dr Przemysław Mnichowski ( 1928 – 1996 ), (w:) Studia Zielonogórskie, 1997, s. 234 – 329: . Józef PiątkowskiPRZEMYSŁAW – W Poznaniu urodził się Przemysław Mnichowski, wybitny prawnik , prokurator, historyk i dyrektor Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i Instytutu Pamięci Narodowej w Zielonej Górze. W 1950 roku został absolwentem gimnazjum im. Ignacego Paderewskiego w Poznaniu, w 1956 absolwentem Oficerskiej Szkoły Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych im. Stefana Czarnieckiego w Poznaniu, a w 1962 roku ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Adama Mickiewicza. Od 20 marca 1965 roku organizuje Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Zielonej Górze. W 1985 roku zostaje jej kierownikiem, a w 1993 roku dyrektorem Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Instytutu Pamięci Narodowej. Od 1988 roku w składzie prezydium Komisji Głównej, brał udział w licznych procesach przeciwko zbrodniarzom wojennym. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego, Instytutu Zachodniego w Poznaniu, Lubuskiego Towarzystwa Naukowego oraz Zrzeszenia Prawników Polskich. Przemysław Mnichowski był autorem i twórcą Muzeum Martyrologii w Słońsku i konsultantem Muzeum Martyrologii w Żaganiu. Opracował monografię obozu w Słońsku zatytułowaną: Obóz koncentracyjny i więzienie w Sonnenburgu ( Słońsku ) 1933 – 1945, wyd. MON, Warszawa 1982. Za swoją pracę wielokrotnie nagradzany i wyróżniany, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, belgijskim Orderem Korony i luksemburskim Orderem Wieńca Dębowego. Opracował i napisał szereg prac i artykułów dotyczących zbrodnii hitlerowskich na Ziemi Lubuskiej i Nadodrzu. W ramach pracy w Komisji opracował szereg wydawnictw poświęconych zbrodniom wojennym na terenie: Jasienia, Międzychodu, Nowej Soli, Słońska, Świecka, Tuchorzy, Zielonej Góry i Żagania. Przemysław Mnichowski był również organizatorem sesji naukowej poświęconej ofiarom faszyzmu w Kostrzynie, która odbyła się w dniu 22 września 1980. Z tej okazji odsłonięto tablicę pamiątkową na terenie dawnej fabryki włókien sztucznych „Zellwohle und Zellulose AG Phrix“. Z inicjatywy Miejskiego Obywatelskiego Komitetu Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Kostrzynie ukazało się wydawnictwo jego autorstwa, zatytułowane: Eksterminacyjna działalność hitlerowskich obozów na terenie miasta Kostrzyna nad Odrą w latach 1939 – 1945. Zmarł 30 września 1996 roku i został pochowany w Poznaniu.} ctGsz0G. 368 418 28 460 346 467 486 116 63

muzeum martyrologii ofiar obozu sonnenburg